Монгол малыг эдийг засгийн зөв эргэлтэд оруулах зорилготой “Малын цахим худалдааны зах”-тай хамтран ажиллаж буй “Буянт хан Түмэн сүрэг” хоршооны гишүүн, Дундговь аймгийн Дэрэн сумын Долоод багийн малчин, Бум-Эрдэнийн Ууганбаатартай ярилцсанаа хүргэж байна. &nbsp;&nbsp;-Малчдад тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдэх боломжтой юу ?-Малчин бидний амьжиргааны гол эх үүсвэр болсон МАА-г эрхлэн явуулахад байгаль цаг уурын нөхцөл, мал ахуйгаа борлуулах, өвс тэжээлээ бэлдэх зэрэг асуудлууд тулгарч байдаг. Энэ асуудлуудыг шийдэхэд маш том дэмжлэг, давуу талыг хоршоо маань бий болгож чадлаа. Тодруулбал, “Малын цахим худалдааны зах”-ын захиалгын дагуу мал, махаа худалдсанаар зах зээлд борлуулах асуудалд толгой өвдөхгүй боллоо. Хэрэглэгчид ч гэсэн малаа шууд малчдаасаа мал авах боломж ингээд бүрдэж байгаад их таатай хандаж байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/lfkfpvpu61j-DSC_0093.jpg">&nbsp;-Малчид ер нь хоршоотой хамтарч ажиллахаас өмнө мал, мах, түүхий эдээ ямар байдалтай борлуулдаг байсан бэ? -Өмнө нь хотноос ченжүүд ирж малыг маань их бага үнээр тооцож аваад явна. Хотод очоод үнэ хүргэнэ, гэтэл махны үнийн хөөрөгдөлд малчдыг буруутгана. Асуудал их л байлаа. Гэхдээ бид бэлчээрийн гарц муу, бэлчээрийн даац хүрэлцэхгүй зэрэг тулгамдсан асуудлыг даван туулахын тулд малаа чанаржуулах бодлого баримталж малаа маллаж ирсэн. &nbsp;&nbsp;-Тоонд биш чанарт тулгуурлах нь ямар ашигтай талаар илүү тодруулбал? -Малын тоо олон байхаасаа илүүтэйгээр хэрэглэгчдэд тарган, таваарлаг мал мах нийлүүлэх &nbsp;бодлогыг баримталж, эрчимжсэн МАА-н хөгжүүлэх зорилгооор “Түмэн сүрэг” хоршооны маань үйл ажиллагаа &nbsp;чиглэж байсан. Одоо улам өргөжин дэлгэрч байгаад баяртай байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/gf994vsh37b-DSC_0101.jpg">&nbsp;-Малчин хүний санхүү нь яг хэзээ сайжирдаг юм бэ? -Малчид бид чинь хавартаа ямааны ноолуур, өвлийн цагт идэш бэлтгэлийн үеэр хэдэн малаа зарж санхүүгийнхээ асуудлыг шийдэж ирсэн. Тиймээс энэ цахим худалдаа нэвтэрснээрээ хэрэгцээтэй үед нь хүмүүст малаа өгчихөөд гар дээрээ бэлэн мөнгөтэй болох боломж бүрдэж байна. Нэг талдаа малчин түмэндээ ашигтай. Нөгөө талаараа төв суурин газрын хүмүүстээ ч ашигтай ажил болох юм. Ямар мал хаанаас яаж нийлүүлсэн, ямар малын мах идэж байгаагаа мэдэхгүй байсан. Одоо шууд малчны хотноос буюу манай хоршоотой хамтраад өвлийн идэш, хоолныхоо махыг хүлээн авах боломжтой болчихлоо. Ингэснээр төв суурин газрын иргэддээ эрүүл ахуйн шаардлага хангасан, гарал үүсэл баталгаажсан, эрүүл аюулгүй, чанартай найдвартай мал махыг шууд нийлүүлэх юм шүү дээ. Туршилтын худалдаа ч амжилттай боллоо, цаашдаа бодитоор хэрэгжүүлж, илүү өргөн цар хүрээтэйгээ амьдралд нэвтрүүлж, хэрэгжүүлээсэй гэж хүсэж байна. Төр засгийн зүгээс ч бидний хамтран хэрэгжүүлж, мал мах нийлүүлэх шинэлэг ажлыг маань дэмжих байхаа.&nbsp;П.Нарандэлгэр

Дундговь аймгийн Дэрэн сумын Долоод багийн малчин, Бум-Эрдэнийн Ууганбаатар

Б.Ууганбаатар: Мал, махаа зах зээлд борлуулах асуудалд толгой өвдөхгүй боллоо

МЭЕГ-аас 2020 онд нэвтрүүлсэн Мал эмнэлгийн нэгдсэн систем нь малын шилжилт хөдөлгөөнийг хянах, малын хулгайтай тэмцэх, мал, амьтны халдварт өвчнийг тандах, эрт илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх арга хэмжээг төлөвлөхөд шаардагдах мэдээллийн санг бүрдүүлэх, мал эмнэлгийн тайлан, мэдээ гаргах зэрэг үйл ажиллагааг цогцоор нь багтаасан байдаг. Түүнчлэн амьд мал, малын гаралтай түүхий эд, хүнсний бүтээгдэхүүний шилжилт хөдөлгөөний үед бичигддэг цаасан гэрчилгээг халж, цахимаар үйлддэг болсон нь гарал үүслийг тодорхойлох, мөрдөн мөшгих тогтолцоог нэвтрүүлэх, эрүүл мал, махыг зах зээлд нийлүүлэх боломжийг бүрдүүлсэн. Тиймээс мал эмнэлгийн салбарт үүссэн давуу тал Малын цахим худалдааны захын үйл ажиллагаатай хэрхэн нэгдэж талаар Сонгинохайрхан дүүргийн “Буян хөхий” мал эмнэлгийн Малын эмч А.Амарбаянтай ярилцсанаа хүргэж байна.&nbsp;-Мал эмнэлгийн салбарын бүртгэл мэдээллийг цахимаар хийж эхэлссэн нь ажиллахад илүү амар хялбар болсон гэдгийг салбарынхан онцолдог. &nbsp;Энэ талаар эхлээд мэдээлэл өгөх үү?-Мал эмнэлгийн нэгдсэн системтэй болсноор малчид болон мал эмнэлэг хоорондын уялдаа &nbsp;холбоо &nbsp;сайжирч, илүү ойлгомжтой болж байгаа. Мал эмнэлгийн үйлчилгээг түргэн шуурхай, ямар нэг чирэгдэлгүй, ямар нэгэн хүлээлтгүй хүргэх зорилготой энэхүү цахим систем хэрэгжээд 4 дэх жилдээ ороод ажил жигдэрээд явж байна. Ер нь Мал эмнэлгийн нэгдсэн системтэй болсноор малчид өөрсдөө Мал эмнэлгээ сонгоод малдаа мал эмнэлгийн үйлчилгээ авах &nbsp;эрх нь нээлттэй байдаг. Энэ мал маань тэдэн төрлийн үйлчилгээнд хамрагдсан, одоо манай эрүүл сууриас гарч байгаа эрүүл мал, малын гаралтай бүтээгдэхүүнийг нийтийн хэрэгцээнд хүргэх гэж байна гэдгийг цахим гэрчилгээгээр баталгаажуулж байна. Ингэснээр малчин, малын эмч хоёрын хооронд маш тодорхой ажил үүргийн болон үйлчилгээний чиглэл нь ойлгомжтой болсон. Жишээлбэл, малчин Батаа мал эмнэлгийн гэрчилгээ авъя гэхэд тухайн орон нутгийг хариуцсан Мал эмнэлэг нь “Иргэн Батаагийн малд хэдэн сарын хэдний өдөр яг ямар төрлийн үйлчилгээ үзүүлсэн, одоо тэр үйлчилгээ нь ямар хугацаандаа яваа гэдгийг малын эмч өөрөө мэдэх учраас эрүүлгэдгийг хэзээ нь баталгаажуулж гэрчилгээ өгөх хугацаа нь болсон бол дор нь шийдчихнэ. Цахимаар бүх ажил хийгддэг болохоор нийгэмд болон малчдад хүргэж байгаа мал эмнэлгийн үйлчилгээ ил тод, шуурхай болсон. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/ij2oiq1wf7f-Screenshot_2023-09-08_171441.jpg">&nbsp;-Мал эмнэлгийн бүртгэл мэдээллийг өмнө нь яаж хийдэг байсан бэ?-Өмнө нь ерөнхийдөө мал эмнэлэг үйлчилгээ үзүүлээд тэрийгээ нэг бүрчлэн дэвтэр дээр бичнэ. Дээр нь цаасан гэрчилгээг авахын тулд малчин заавал Мал эмнэлэг дээр ирж, малын эмчтэй уулзаад гараар бичсэн цаасан гэрчилгээ аваад явдаг, бас маш &nbsp;замбараагүй байсан шүү дээ. Ялангуяа хавартаа отор нүүдэл, намрын цагт малын гаралтай бүтээгдэхүүн борлуулалтын үед маш их хөдөлгөөнд орно. Энэ хөдөлгөөн болгон дээр гэрчилгээ авдаг. Энэ нутгаас ийм төрлийн мал эмнэлгийн үйлчилгээ авсан, одоо тийм нутаг руу шилжүүлэхэд зүгээр гэдгийг гэрчилж цаасаар гэрчилгээ гаргадаг байлаа. Харин одоо &nbsp;цахимд шилжсэнээр мэдээллүүд маш тодорхой харагддаг тул гэрчилгээ авахад ч илүү түргэн шуурхай болсон. &nbsp;-Мал эмнэлгийн нэгдсэн систем нэвтэрсэний давуу талуудыг онцолвол?-Мал амьтнаар дамжаад үүсдэг гоц халдварт өвчний үед энэ цахим бүртгэлээр дамжуулан мэдээллүүдийг нь авч байх нөхцөл бүрдсэн. Халдварт өвчний гаралт тархалтыг тодорхой хэмжээгээр хязгаарлаж, багасгаж, хянаж чаддаг болсон нь Мал эмнэлгийн нэгдсэн систем нэвтэрсэний давуу тал. Малчид болон хэрэглэгчид энэ давуу талыг маш сайн ойлгох хэрэгтэй. Тухайлбал, үнэхээр малын эмчийн хяналтын доор байсан малыг би авч байна уу? Эсвэл буруу замаар олдсон, мал эмнэлгийн үйлчилгээнд хамрагдаагүй мал амьтны махыг авах гээд байна уу гэдгийг борлуулагчаас иргэд асууж, гэрчилгээг шаардах хэрэгтэй. Тэгж байж би энэ малчнаас ийм эрүүл малыг хүлээж авч байгаа юм байна шүү, ийм эрүүл малыг дараагийн ийм аймаг сум руу шилжүүлж байгаа гэдгээ маш сайн ойлгож байх хэрэгтэй. Цахим системийг нэвтрүүлснээр энэ бүх ажил их сайхан жигдрээд явж байна.&nbsp;Мэдээж цоо шинээр нэвтэрсэн систем учраас зарим үүссэн асуудлыг малын эмч нар тухай бүрт нь систем хөгжүүлэгч компаниуддаа нь хэлж, хөгжүүлэлтийн явцад ажиллахад улам бүр амар хялбар, ойлгомжтой болж байгаа. Мал эмнэлгийн болон малчин, ААН тодорхой төвшинд л мэдээллүүд нь харагддаг их аятайхан систем байдаг. Энэ систем дээр&nbsp;тухайн худалдан борлуулах гэж байгаа малын тамга тэмдэг, зүс махны хэмжээг нь маш ойлгомжтой тодорхой аваад зурагжуулаад, тэрийг нь үзэж байж гэрчилгээ маань явдаг. Их хэмжээгээр явуулах бол малын эмч нь өөрөө орж байж газар дээр нь үздэг. Иймэрхүү байдлаар маш хурдан шуурхай үйлчилгээ үзүүлж байна. Тэгэхээр энэ систем хэрэгжсэнээр мал эмнэлэг нь малчинд маш шуурхай үйлчилгээ үзүүлж, малын эмчийн нэр хүндийг болон ажил үйлчилгээг тодорхой хэмжээгээр өргөж байгаа. Зарим нэг малчин ямар нэгэн мал эмнэлгийн үйлчилгээ огт авахгүйгээр маш их хэмжээгээр мал, махны борлуулалт их хийдэг байсан. Одоо бол мал эмнэлгийн гэрчилгээ &nbsp;ямар чухал гэдгийг мэддэг болчихлоо. Энэ ажлыг улам чанаржуулах, өргөжүүлэх, нарийвчилсан байдлаар хөгжүүлээд явах нь тодорхой. Малчид мал эмнэлгийн гэрчилгээ авч байж малын гаралтай бүтээгдэхүүнээ борлуулах эрх нь үүснэ гэдгийг ойлгочихсон. Тиймдээ ч малчин, мал эмнэлэг хоёрын харилцаа зөөлөрч, хамтын ажиллагаа хялбар болсон. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/0elvkuzfqogc-Screenshot_2023-09-08_171553.jpg">&nbsp;-Малын цахим худалдааны захын нэг оролцогч байгууллага нь мал эмнэлэг. Тиймээс мал эмнэлгийн цахим системийн давуу тал малчидтай хамтрахад илүү тодорхой болгоно гэж үзэж буй. Энэ талаар таны бодол? -Малчид төр засгаас явуулж байгаа бодлогыг их сайн ойлгох хэрэгтэй. Тоог чухалчилах уу малын чанарт анхаарах уу гэдгээ ч бодох хэрэгтэй. Орчин цагт малын даатгалын систем янз бүрийн байдлаар хөгжих нь ойлгомжтой. Малын цахим худалдааны зах ч мөн адил даатгалтай холбогдож байгаа. Тэгэхээр малчин хүн эхлээд малаа яаж өсгөж бойжуулмаар байна, мал болон малын гаралтай бүтээгдэхүүнээ ямар аргаар борлуулмаар байна вэ гэдгээ тодорхой болгох хэрэгтэй. Тэгээд хамтарч нэгдээд хоршоо байгуулаад түүгээрээ дамжуулаад энэ системд нэгдэх бүрэн боломжтой болжээ. Ялангуяа мал, махны борлуулалтаа зовохгүйгээр хийх, хэн нэгэн ченжийн гар дамжуулахгүйгээр өндөр үр ашигтай, боломжийн үнээр зарах боломжтой болжээ гэдгийг малчид өөрөө судлаад системийг сонирхох хэрэгтэй. Өмнө нь хэлсэн малчин таны хүсэлтээр малд нь үйлчилсэн Мал эмнэлгийн бүх төрлийн үйлчилгээ цаг хугацаа минутаараа, тоо толгойгоороо системд бүртгэгдсэнийг гэрчилсэн бүртгэл нь байна. Таны мал тийм төрлийн өвчнөөс бүрэн &nbsp;хамгаалагдаж, вакцинжуулалтад хамрагдсан, эрүүл гэдэг нь баталгаажсан гэдгийг малын эмчийн гэрчилгээ батална. Малын эмчийн гэрчилгээ Малын цахим худалдааны захаар борлуулалт хийхэд нээлттэй хууль эрх зүйн хувьд баталгаа нь болно. Тиймээс малчид энэ системд яаж нэгдэж, өөрийн хүсээд байгаа зах зээлийн үнэ ханшаараа өгч болох вэ гэдгийг л бодох хэрэгтэй. Тиймээс Малын цахим худалдааны захын үйл ажиллагааг илүү ойлгомжтой болгож, малчдад ойлгуулж, хоорондын уялдаа холбоог сайжруулаад өргөтгөх улам бүр нөхцөл бүрджээ гэж харж байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/b2389sr9dyu-Screenshot_2023-09-08_171510.jpg">&nbsp;П.Нарандэлгэр

Мал эмнэлгийн цахим системийн тухай

А.Амарбаян: Цахим систем мал эмнэлгийн үйлчилгээг ил тод, шуурхай болгосон

“Малын цахим худалдааны зах”-ын үйл ажиллагааны анхны малчин хамтрагч нарын нэг Дундговь аймгийн Дэрэн сумын 3 дугаар багийн малчин Х.Аншинтай ярилцсанаа хүргэж байна.&nbsp;<img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/y88z2kxy9a-DSC_0040.jpg"> -Юуны өмнө манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулж болох уу?-Би 1990 оноос хойш мал маллаж байна. Мал сүргээ таван төрлөөр өсгөж байгаад 2000 оноос хойш тэмээгээ борлуулаад одоо малаа 4 төрлөөр өсгөж байна. Дөрвөн &nbsp;төрлөөр өсгөсөн мал минь сайхан өсөж үржиж байна. 2016, 2017, 2018 онуудад “Сумын сайн малчин” болж байлаа. Ам бүл тавуулаа, хүүхдүүд тус тусдаа амьдарч байна даа. &nbsp;-Малын тоо толгойн өсөлт нь өнөөгийн малчдын тулгамдсан асуудал болсон. Таны хувьд энэ талаар юу гэж боддог вэ?-Жилийн жилд малын тоо толгой ихээр өсөж байгаа ч малчин хүн 500 орчим малтай байхад амьжиргаанд нь хүрдэггүй. Тийм болохоор ямааны тоо толгойг өсгөж, мянган малтай болоод жил бүрийн хавар ноолуураа борлуулж орлого олж байна. Малчид ямаа голчлон малладаг болчихлоо, ямаа бэлчээр талхалдаг гэдэг ч малчдыг орлоготой болгож байгаа ганц мал нь л тэр. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/uom93sl4iwk-DSC_9946.jpg">&nbsp;-Ер нь малчин хүний орлого хэзээ, хаанаас орж ирдэг вэ?-Малын дотор гэдэс нь ямар ч үнэгүй болсон. Бойны газар бол зүгээр л хаячихдаг. Нэхий, ноос ч үнэд хүрэхгүй болсон. Тиймээс хавартаа ямааны ноолуураа борлуулна, намартаа 10-20 эр малаа нядлана. Нийтдээ 15-20 сая төгрөгийн орлого жилдээ орж ирдэг ч улирлын чанартай л мөнгөтэй болж байна. &nbsp;-Мал махаа борлуулах ажил нь яг ямар дамжлагаар явагддаг вэ? -2000 оноос өөрсдөө гар аргаар малаа нядлаад ченж нарт өгдөг байсан. Гэтэл ченж нар хэдэн янзаар ялгаад эр хонь нь 150-160 мянга, эм хонь нь 80 мянган төгрөг, ямаа нь 120 мянган төгрөг болох жишээтэй. Сүүлийн жилүүдэд малаа амьдаар нь ачиж ченжид аваачиж өгч байна. Зам дагуу мал нядалгааны газар ч нэлээн ч олон бий. Тэд нар газар дээр нь бойлоод энийг ийм үнээр, тэрийг тийм үнээр гэж үнийг аль болох багаар тогтоох гэнэ. Зуны цагт бол тэр хүний хэлсэн үнээр нь л зардаг. Малаа нядалчихаад махаа өмхийрүүлэлтэй нь биш хэлсэн үнээр нь өгөхөөс өөр аргагүй. Адилхан л өвс ургамал идэж өссөн гэдэг утгаараа бидний хувьд ялгаад байж чаддаггүй ч ченжүүд том жижгээр нь ялгана. Гэтэл хотын иргэдийн гар дээр очихдоо махны үнэ нь маш өндөр болчихоор &nbsp;малчин биднийг л үнэ өсгөж байна гэж буруутгадаг. &nbsp;<img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/udwvazc0d1n-DSC_9958.jpg"> -Цөөн тооны ашиг шим сайтай малтай байх нь малчиндаа ашиг тустай, нийгэм эдийн засгийн хувьд ч үр өгөөжтэй, байгаль орчиндоо ч ээлтэй болно гэдэг шүү дээ. Тэгвэл одоо малчид ганцаараа мал махаа борлуулах, түүхий эдээ нийлүүлэх зах зээл хайж явалгүй хоршоондоо өгөөд “Малын цахим худалдааны зах”-тай хамтран ажиллах боломж нээгдчихлээ. Энэ талаар таны бодол? -Энэ бол үнэхээр чухал асуудал. Хүн бүр интернет ордог ухаалаг гар утас хэрэглэдэг болсон өнөө цагт “Малын цахим худалдааны зах” бий болчихлоо. Мэдээж би хоршооны гишүүн. Хоршоо маань орчин үеийн техник технологийг ашигласан “Малын худалдааны цахим зах”-тай хамтран үйл ажиллагаагаа өргөжүүлж байгаад баяртай байна. Малчин хүн хоршоогоороо дамжуулаад малаа худалдаж мөнгөө урьдчилаад авчихаж байгаа нь үнэхээр хэрэгтэй сайхан ажил болжээ л гэж харж байгаа. Манайх гэхэд энэхүү цахим системийг ашиглаж малаа борлуулах анхны туршилтын худалдаанд оролцлоо. Суурин газрын иргэд, аж ахуй нэгж байгууллагууд энэ төслийн шугамаар мал, махаа бэлдүүлж авбал зүгээр санагдсан даа.&nbsp;Миний хувьд малаа өөрөө нядлаад суухгүй, ченжийг гар дамжихгүй, бидэн дээр ирээд авчихаж байгаа нь үнэхээр амар, хялбар үйл ажиллагаа байлаа. Өмнө нь хэдэн малаа нядлаад махаа өмхийрүүлэхгүйн тулд &nbsp;ченжүүдэд махаа мяалуулж, тэдний хэлсэн мөнгийг аваад л дуусдаг байлаа. Заримдаа зээлээр өгчихөөд мөнгөө хэзээ өгөхийг нь хүлээдэг байсан. Харин одоо худалдах малынхаа үнийг урьдчилаад авчихаж байна. Энэ нь хэн хэндээ ашигтай ажил гэдгийг ойлгож мэдэрсэн хүний хувьд маш их дэмжиж байна. Малчид ч сайн ойлгоод дэмжинэ гэж итгэж байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/odcfzbybit-DSC_0033.jpg">&nbsp;П.Нарандэлгэр

“Малын худалдааны цахим зах” төслийн хамтрагч хоршооны малчдын төлөөлөл

Х.Аншин: Малаа өөрөө нядлаад суухгүй, бидэн дээр ирээд авчихаж байгаа нь үнэхээр амар юм

Мал аж ахуйн салбарыг эдийн засгийн зөв эргэлтэд оруулж, малчид болон хоршоодын хамтын ажиллагааг дэмжиж, хөрөнгө оруулагчийн сэтгэл ханамжийг хониор баталгаажуулсан “Малын цахим худалдааны зах”-ын анхны хамтрагч Дундговь аймгийн Дэрэн сумын “Буянт хан Түмэн сүрэг” хоршооны&nbsp;дарга Аншингийн Даваадалайтай ярилцсанаа хүргэж байна. Тус хоршооны хувьд цахим системийг ашиглан эхний ээлжинд 1000 хонийг туршилтаар худалдаалж, үр өгөөжийг нь хүртээд байгаа юм. &nbsp;&nbsp;-Таны хувьд хоршоо байгуулах шалтгаан юу байсан бэ? -Малчдын хувьд хоршоо байгуулах нь нэн чухал, олон асуудлыг шийдэх арга зам болоод байна. Учир нь өнөө цагт ихэвчлэн айл өрхийн тэргүүн, аавууд л хөдөө мал дээр гарсан байгаа. Эхнэр нь үр хүүхдүүдээ хараад гэрээсээ хол суманд, аймгийн төвд эсвэл хотод очиж амьдрах болсон. Хүн хүч багатай залуу малчид маань бие биедээ тусалж, ажлаа хөнгөвчилж, илүү түргэн бүтээмжтэй байх шаардлага бий болчихлоо. Ийм нөхцөлд хоршоо байгуулснаар хэдэн малаа ганцаараа маллаж, нэг нэгээрээ хийж амжихгүй, барахгүй байгаа ажлаа хамтраад хийх боломжтой болох юм. Ажил нь хөнгөвчлөгдөөд ирэхээр залуу малчид маань гэр бүлдээ зарцуулах цаг зав нь ч их болно. Манай хоршооны гишүүд хонь хяргах, ямаа самнах зэрэг ажлыг 1-2 өдөрт л амжуулж байна. Тиймээс бид хоршоогоо илүү өргөжүүлж, олон хүнийг хамруулж, хүртээмжтэй болгох тал дээр анхаарч байгаа. &nbsp;-Орон нутагт ажиллаж байгаа хоршооны хувьд тулгамдаж байгаа асуудал нь юу байна? -Орон нутгийн хувьд мөнгөн дэмжлэг гэхээсээ илүү бодлого шийдвэрээр дэмжиж, ямар ажил хийвэл малчид хамтран нэгдэж хорших боломжтой болох талаар сургалт зохион байгуулах хэрэгтэй байна. Малын бүх төрлийн түүхий эдийг бэлтгэх болон чанарт анхаарсанаар гарах үр дагавар ач тус зэргийг ойлгуулсан сургалтууд хэрэгтэй. Мөн хоршоодоос нэгдсэн зохион байгуулалттайгаар орчин үеийн техник технологийг ашиглах асуудлыг нэн түрүүнд шийдэж, ингэж ажиллах боломжтой гэдгийг харуулсан жишиг загвартай болох нь чухал. -Таны хоршооны жишиг загвар нь юу байгаа вэ?-Манай хоршоо 2019 оноос махны чиглэлийн “Цөм сүрэг” үржүүлэхэд анхаарч, ашиг шимтэй, зах зээлийн эрэлтэд нийцсэн хурганы махыг худалдаанд гаргахаар зорьж байна. Зөвхөн хоршооны хүрээнд эхэлсэн “Цөм сүрэг” бий болгох ажил маань малчдын сэтгэлд нийцсэн үр дүнг харуулсан тул манай сумын бусад малчид сонирхож, дэмжиж эхэлсэн. Харин сум орон нутгаас “Цөм сүрэг” өсгөж үржүүлэх газар нутгийг илүү далайцтай томоор гаргаж өгвөл дэмжлэг болох гээд байна. Түүнчлэн одоо бидний хамтран ажиллаж байгаа “Малын цахим худалдаа зах” маань хоршооны үйл ажиллагааг маш ихээр хөнгөвчилж байна.&nbsp;-Танай &nbsp;хоршооны үйл ажиллагааг хэрхэн хөнгөвчилсөн талаар тодруулбал? -Манай хоршооны айл өрхүүд товлосон цагт малаа бэлдээд захиалагчид зарснаар зөвхөн мөнгөө л тоолж авна. “Малын цахим худалдааны зах” маань бидний өмнөөс нь малыг маань борлуулаад өгчихнө. Цахим худалдаагаар малаа борлуулах эргэх холбоо тасралтгүй үргэлжилж, шууд малчдынхаа гар дээрээс малаа эрүүл чанартай байдлаар хэрэглэгчид нийлүүлэх боломж бүрдлээ. Малчид маань ченжүүдэд мал, махаа өгөхдөө үнэ ханшийг нь буулгуулдаг асуудал ч байхгүй болно. Тэгэхээр аль аль талдаа &nbsp;уялдаатай ажиллаж байгаа болохоор их зөв, гоё ажил болохоор байна. Манай хоршооны малчдын дийлэнх нь мянга гаран малтай. Ер нь 800-аас дээш тоооны малтай байж л малчин хүн санхүүгийн хувьд боломжийн амьдрахаар байгаа өнөөгийн нөхцөлд энэ бол том боломж. Нөгөө талаар бэлчээр нутгаа хамгаалж, бэлчээрийн даацдаа тохирсон мал маллахад анхаарах болсон энэ цаг үед тоо биш чанар чухал. Тэгээд ч хот хөдөөгүй цахимаар бүх ажлаа амжуулдаг болсон давуу талыг ашиглаад “Малын цахим худалдааны зах”-аар дамжуулан, үнийн тогтвортой байдлыг хангасан, эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн чанартай мал, махыг зах зээлд нийлүүлэх боломж бүрдэж байгаа нь бүх талаараа маш сайхан ажил юм. Цаашид эхлүүлсэн ажлаа тогтвортой хөгжүүлж, өргөжүүлэхэд орон нутгийн дэмжлэг чухал. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/ppg5rs8ydz-DSC_0011.jpg">&nbsp;-Ямар дэмжлэг байвал зохих вэ?-Монгол орны хаана ч тэр малын тоо толгой, байгаль цаг уурын өөрчлөлтөөс үүдэн бэлчээрийн даац, хомсдол их болсон. &nbsp;Тиймээс энэ асуудлыг шийдэхийн тулд орон нутгаас байгаль орчин болон малчдын амжиргааг дэмжих энэ төрлийн төслүүдийг бүх талаар нь дэмжиж өгөх нь зөв болов уу. &nbsp;Ер нь хүмүүс нэг л ойлгоод явчихвал мал, мах гэдэг хүний байнгын хэрэгцээ шаардлага. Хэрэглэгч мал, мах авна, зарим нэг нь цахим орчинд борлуулалт хийх зэргээр мөнхийн эргэлттэй байх туд зөвхөн хониор хязгаарлагдахгүй. Цаашлаад үйл ажиллагаа улам өргөжин тэлж, бусад малын мах болон сүү цагаан идээг хэрэглэгчийн гар дээр шууд хүргэдэг болно. &nbsp;-Энэ системийн давуу талыг хэрхэн мэдэрсэн бэ?-Хоршоонд нэгдсэн малчдын хувьд амар хялбар ажил болжээ гэдгийг онцгойлон хэлж байгаа. Яагаад гэвэл малчдын амьжиргаа маш хурдан дээшилэхээр байна. Илүү сайн ойлгуулахын тулд цахим худалдааны талаарх сургалт, зөвлөгөөн явуулах шаардлагатай гэж харж байна. Хоршооддоо ч илүү дэлгэрэнгүй тайлбарлаж өгөөд явбал үр дүнтэй болно. Бидний хувьд тогтсон ханшаар өгчихөж байгаа болохлоор санаа зовох юм байхгүй, малчид маань үнэхээр өндөр сэтгэгдэлтэй байна. Хамгийн чухал нь хоршоо болон хоршоонд байгаа малчдыг дэмжсэн хөрөнгө оруулалт хийснээр эргээд бэлчээр, байгаль орчноо хамгаалахад тус болох юм шүү дээ. &nbsp;&nbsp;-Цахим худалдаанд хөрөнгө оруулагчийн сонголтоор малчнаас худалдан авсан малыг тусгай малчнаар маллуулах боломж нээлттэй байгаа. Магадгүй танай хоршоонд ийм санал тавибал хүлээн авах уу? &nbsp;-Манай говь нутгийн хувьд бэлчээрийн хомсдол их болчихсон. Ийм нөхцөлд цахим малын худалдаанд зориулсан таваарын малыг маллахад зардал өндөр гарах магадлалтай ч хөрөнгө мөнгийг нь гаргаад зөв зохион байгуулж чадвал боломжгүй зүйл байхгүй. Хамгийн гол нь миний яриад байгаа орон нутгийн дэмжлэг энэ ажлыг хийхэд илүү хэрэгтэй. Хэдэн мянган таваарын мал маллах газрыг шийдэхийн тулд малчдынхаа малын бэлчээрийг тахлахгүй байхад анхаарах нь чухал. &nbsp;-Малын худалдааны цахим захын нэг оролцогч нь мал эмнэлэг. Тэр утгаараа хоршоод мал эмнэлэгтэйгээ хэрхэн хамтарч ажиллавал болохоор байна? -Сүүлийн жилүүдэд мал эмнэлгийн салбарт цахим технологи нэвтэрч илүү амар хялбар болсон. Мал эмнэлгийн цахим систем нь бидний давуу тал. Манай хоршоод орон нутгийн малын эмчтэйгээ л харилцдаг. Мал эмнэлгийн хувьд өөрийн харъяа бүх нэгжийн айл өрхүүддээ нэг бүрчлэн хүрч улсаас үнэгүй тараагддаг вакцин, туулга, тарилга бүгдийг нь яг хүрч хийж чадаж байна уу гэдэгт анхаарах хэрэгтэй. Тэгвэл энэ системд хамтрагч болсноор &nbsp;мал эмнэлэг нь хоршоогоо, хоршоо нь &nbsp;мал эмнэлгээ гэсэн зарчмаар харилцан хамтын ажиллагаатай хэн хэнийгээ хянаад явчихвал илүү үр дүнтэй болно. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/ozsmte3x5kb-DSC_0088.jpg">&nbsp;-“Малын цахим худалдааны зах” хоршооны үйл ажиллагааг хөнгөвчилсөн талаар дээр дурьдсан шүү дээ. Энэ талаар онцолвол? -Манай хоршоо 1000 хонийг цахимаар борлуулах ажлыг эхний ээлжинд туршилтаар хийж, амжилттай хэрэгжүүлж байна. Энэ ажил хоршооны борлуулалтын үйл ажиллагааг илүү амар хялбар болгосон тул илүү олон тооны мал нийлүүлэхээр төлөвлөж байна. Цаашдаа манай хоршоотой хамтрах ажил маань улам өргөжиж, улс орон даяар үйл ажиллагаа явуулж байгаа бусад хоршоо, малчин өрхүүд нэгдэж цахим худалдааг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлээсэй гэж хүсэж байна. Орчин үеийн технологи ашиглан хийгдэж буй энэ ажил маань олон гар дамжсан дамжлагаас үүдсэн үнийн өсөлтийг зогсоох эдийн засгийн зөв эргэлтийг бий болгочихлоо. Энэ эргэлтийн үр өгөөжийг түшиглэн байгаль орчноо хамгаалахаасаа гадна малчдын санхүүг тогтмол дэмжиж, хэрэглэгчдэд чанартай хүнс тогтсон үнээр нийлүүлэх боломжтой. Малчны хотноос хэрэглэгч таны гарт чанартай, 100 хувь органик махыг хүнсэндээ хэрэглэх боломжийг бүрдүүлж, энэ төсөлд хамтран ажиллаж байгаа бүх ААН байгууллагууд, хоршоодод амжилт хүсэж байна.&nbsp;. -Ярилцсанд баярлалаа.&nbsp;П.Нарандэлгэр

Дундговь аймгийн Дэрэн сумын “Буянт хан Түмэн сүрэг” хоршооны дарга Аншингийн Даваадалай

А.Даваадалай: “Малын цахим худалдааны зах” хоршооны үйл ажиллагааг илүү хялбар болгож байна

Хүн бүрт гар утаснаасаа мал аж ахуй эрхлэх, ашиг шимийг хүртэх боломжийг олгож буй “Малын худалдааны цахим зах” төслийн үйл ажиллагаа эхлээд багагүй хугацаа өнгөрчээ. Энэхүү төслийн давуу тал, хөрөнгө оруулалтын үр өгөөж, малчин түмний амьдрал ахуйд хэрхэн нөлөөлөх, хүн амын хүнсний хэрэглээнд эрүүл аюулгүй чанартай мах нийлүүлэх боломж хэрхэн бүрдсэн зэргийг “Өв мета маркет” ХХК-ны Гүйцэтгэх захирал, МБАНХ-ны Хоршооны зөвлөх Н.Баасанхүүтэй ярилцаж, тодруулсанаа хүргэж байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/mtttasctdqg-122.jpeg"> -Юуны өмнө Малын худалдааны онлайн захад хөрөнгө оруулах шалтгаан, ач холбогдолыг тодруулж өгөөч?-Аливаа хөрөнгө оруулалт гэдэг хоёр талын ашиг сонирхол нэгдэж, харилцан ач холбогдолтой байх ёстой. Тиймээс хөрөнгө оруулж байгаа хүмүүс хөрөнгөө өсгөх, &nbsp;найдвартай байршуулах, өгөөж хүртэх гэсэн ач холбогдлыг нь эхэлж сонирхоно. Харин хөрөнгө хүлээж авч байгаа тал нь өөрт ашигтай байх зарчмыг баримталж байдаг. -Хөрөнгө оруулагчийн хүртэх үр өгөөжийн талаар эхлээд тайлбарлаж өгч болох уу?-Хөрөнгө оруулагч нь “Малын цахим худалдааны зах”-ын тухайн үеийн тогтоосон үнээр мал худалдаж авснаар хөрөнгөө өсгөх боломж нээгдэнэ. Дээр үед алтаар баталгааждаг байсан бол энэ төслийн хүрээнд хөрөнгө оруулагчийн мөнгө монгол малаар баталгаажиж байгаа хэрэг юм. Магадгүй та банкинд мөнгө хадгалуулахад 1.2-1.4 хувиар л өснө. 10 сая төгрөг хадгалууллаа гэхэд 1 сая гаран төгрөг л болно. Харин бидний эхлүүлсэн төсөлд хөрөнгө оруулвал 15-22 хувиар хөрөнгө тань өснө. Тухайлбал, хөрөнгө оруулагч 100 хонь худалдан аваад малын үнэ өслөө гэхэд онлайнаар зараад ашгаа шууд авч болно. Эсвэл худалдаж авсан малаа малчинаар нь биш өөр хүнээр маллуулаад дараа нь зах зээлд шууд борлуулж болно. Түүнчлэн эрүүл соргог, үржил шимтэй бэлчээрт хариулагдсан, эмийн үлдэгдэлгүй гэдэг нь мал эмнэлгийн байгууллагаар баталгаажсан, чанартай махыг идэш хэлбэрээр бэлдүүлэн хүнсэндээ хэрэглэж болно. Хилийн чанадад байвал Монголдоо байгаа хайртай дотны хүмүүстээ идэш хэлбэрээр бэлтгүүлэн хаягаар нь хүргүүлэх зэрэг олон боломжийг бид нээж өгсөн. Хөрөнгө оруулагчийн хүсэлтийг хэрэгжүүлэх ажлын явц нь хамтран ажилладаг төрийн байгууллагуудад байгаа дата мэдээлэл дээр суурилагдсан учраас гарал үүсэл, найдвартай байдал зэрэг нь бүрэн баталгаажсан. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/yq5j6smvxr-123.jpeg"> -Тэгвэл өөрийн хөрөнгө болсон хонио “Малын худалдааны зах”-аар худалдаалж буй малчин хүний хүртэх үр өгөөж нь юу байх вэ?-Өнөөдөр монгол малчдын өмнө хамгийн тулгамдсан асуудал бол хуримтлал. Эрсдэл тулгарвал түүнийг даван туулах мөнгөн хөрөнгөгүй байна. Тийм учраас өөрийн хөрөнгө болох хонио хөрөнгө оруулагчдад худалдаалж, орж ирсэн мөнгөнийхөө тодорхой хувийг нь тодорхой хүүтэйгээр байршуулах замаар мөнгөн хуримтлалын сантай болно. Ингэснээр аливаа байгалийн эрсдэл тохиох болон хувь хүнийхээ гэнэтийн асуудлыг шийдэх боломжтой болж байгаа нь манай төслийн гол ач холбогдол байх юм. Учир нь малчин хүний жилийн орлого нь голдуу хавар, намар хоёрт л байдаг бол бидэнтэй хамтран ажилласнаар жилийн дөрвөн улиралд санхүүгийн хувьд тогтвортой амьдрах боломж бүрдэнэ. -Хуримтлалын санг хэрхэн бүрдүүлэх юм бол?-Малчин хүн малаа зарсан мөнгөнийхөө 50 хувийг өөрийнхөө дутагдаж байгаа үйл ажиллагаанд зарцуулж, үлдсэн 50 хувийг нь хуримтлалын сандаа үлдээнэ. Тухайлбал, хөрөнгө оруулагч 10 сая төгрөгөөр малыг нь худалдан авсан бол түүний 50 хувь нь буюу 5 сая төгрөг нь малчиндаа шууд очино. Үлдсэн 50 хувийг нь 18 хувийн хүүтэйгээр “Хуримтлалын сан” дахь хадгаламжинд тухайн малчны нэр дээр жилийн 18 хувийн хүүтэй байршуулжарвижуулаад явна гэсэн үг. Энэ ажлыг том зургаар нь харах юм бол малчин хүн малаа малчны хотноосоо борлуулж, өөрийнхөө хөрөнгөөр өөрөө өөртөө ажлын байр бий болгосон хамгийн сайн загвар гэж болно. &nbsp; Малчин хүнд хоёр сонголт байна. Нэгд, малчин хүн цахимаар хөрөнгө оруулагчид малаа шууд борлуулж түүнийг нь худалдан авсан тал өөрөө хариуцан өөр хүнээр маллуулах эсвэл хэрэглээндээ шууд авч болно. Хоёрт, хөрөнгө оруулагч худалдан авсан малаа тухайн малчны хотонд нь маллуулж, мал маллагааны хөлс, даатгал, мал эмнэлгийн үйлчилгээ зэргийг авна. Энэ тохиолдолд хөрөнгө оруулагч 15-22 хувийн өгөөж хүртэх зарчим үйлчилнэ. &nbsp;Мөн тодорхой хэмжээнд нэмэлт гэрээ хийж, 80 хувиар төл өгнө шүү, ирэх жил 100 хониноос 90 кг ноос өгнө шүү тохиролцоно. 100 хонь &nbsp;бүгд төлөллөө гэхэд 80 нь гэрээний дагуу хөрөнгө оруулагчийнх, 20 нь малчиндаа үлдэнэ. Магадгүй огт малгүй байж “Би мал зарна” гээд хөрөнгө оруулагчаас мөнгө авах эрсдлээс &nbsp;урьдчилан сэргийлж мэдээллийн нэгдсэн систем дэх датаг үндэслэж, малчинтай хамтран ажиллах гэрээг байгуулна. Тухайлбал, малчин Дорж 500 малтай. Түүний 20 хувьд нь л гэрээ хийх тул мэдээллийн санд үндэслээд “За таньтай 100 хонины л гэрээ хийнэ. Цаана нь үлдэж байгаа нь 400 хонь нь баталгаа болно гэж гэрээлнэ. Одоогоор зөвхөн хонь борлуулж байна, цаашдаа бусад малыг хөрөнгө оруулагчдад санал болгохоор ажиллаж байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/kofupojorq8-125.jpeg"> -Эрдслээс сэргийлэх баталгаа нь хамтрагч байгууллагууд гэлээ. Энэ талаар тодруулж өгвөл?-МЭЕГ, ХХААХҮЯ, ХААБ, ХААИС, Орон нутгийн Засаг дарга, Махны холбоо, Үндэсний давхар даатгал, МБАНХ гээд олон талын хамтын ажиллагааны үр дүнд хийгдэх ажил учраас найдвартай, алсын хараатай, баталгаатай байдал нь хөрөнгө оруулагчдыг эрсдлээс хамгаалах юм. Яагаад гэвэл НАМЭМ төслийн хүрээнд ШХА-ын санхүүжилтээр мал эмнэлэг, малчин, мал, бэлчээрийн төлөв байдал зэрэг олон мэдээллийг багтаасан дата бааз бий болсон. Салбар тус бүрт үүссэн мэдээллийн нэгдсэн санг ашиглан хөрөнгө оруулагчдад шаардлагатай мэдээлэл ил тод байршуулна. Төрийн байгууллагуудтай хамтарч, мэдээлэл ил тод байх нь бидний давуу тал. Мэдээллийн бааз суурь дээр үндэслэн хийгдэж байгаа ажил тул цоо шинэ үзэгдэл ч гэж болно. Төрийн үүрэг бол бодлогоор хангах. Бодлого нь тухайн малчин хүний амьдралын чанарыг сайжруулахад үйлчилж байх ёстой. Нөгөө талаар махаа олон улсад экспортлоход энэ баталгаа маань давуу тал болж, сул эргэлдэж байгаа хөрөнгийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж бүрдэх юм. Одоогоор 10-20 мянган малыг зах зээлд эргэлтэд оруулах асуудлыг ярьж байна. Удахгүй 100-200 мянган малыг эргэлтэд оруулвал төсөлд оролцогч талууд ашиг шимийг &nbsp;жинхэнэ утгаар нь хүртдэг болно. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/rcdddhf90aa-126.jpeg"> -Эрүүл аюулгүй, баталгаатай, чанартай махыг хүнсэндээ хэрэглэх боломжтой гэдгийг илүү тодруулж өгөөч? -Өнөөдөр зах дээрээс мах авахад хаанаас ирсэн бол, эрүүл аюулгүй байх баталгаа байгаа болов уу, хурдан таргалуулах гээд ивомек шахсан болов уу, эмийн үлдэгдэл байгаа болов уу гэсэн бөөн асуулт. Хариулт нь тодорхойгүй ч худалдан авалт хийсээр ирлээ. Малчин хүн&nbsp;мөнгөгүй боллоо гээд бэлчээр дээрээс малаа нядлаад машиндаа ачаад ямар ч эрүүл&nbsp;ахуйн баталгаагүй, эрүүл ахуйн шаардлага хангахгщүй нөхцөлд мах бэлтгээд зараад байна. Жилийн дөрвөн улиралд малаа дагаж, халуунд халж, хүйтэнд хөрч&nbsp;яваа малчин хүний амьдралын чанар сайжруулах гол арга нь мал аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг зах&nbsp;зээлд борлуулах тул буруутгах аргагүй. Түүнчлэн ченжээр дамжуулагддаг махыг хэрэглэгч хүлээн авахад гарал үүсэл нь тодорхой биш байгаа. Үнэндээ мал, махаа зах зээлд борлуулах зөв суваг Монгол Улсад алга. Үр дүнд нь ХСҮТ-өөр дүүрэн өвчтэй, өвдсөн хүмүүс байна. Хүний ам руугаа хийж байгаа бүхэн элдэв өвчний шалтгаан байдаг. Магадгүй баталгаагүй махны хэрэглээ хүн амын өвчлөлийн нэг шалтгаан болж байгааг ч үгүйсгэх аргагүй. Тэгвэл манай төслийн хувьд эрүүл аюулгүй байдлыг нь хангасан, мал эмнэлгийн үйлчилгээ хийсэн, эмийн үлдэгдэлгүй махыг зах зээлд нийлүүлэх юм. Жишээ нь, хүн цамц авахдаа ямар материалтай, хаана хийсэн гэдгийг асууж мэдэж байж өөрт тохирсон, таалагдсанаа худалдан авдаг. Гэтэл хамгийн чухал хүнс болсон мах худалдан авахдаа тэгж чадахгүй байна. Хүний бие лаборатори биш. Эцсийн лаборатори нь хүний бие өөрөө болж, эрүүл мэндээрээ хохирч байна. Тиймээс монгол хүний эрүүл мэндийг сахин хамгаалж эрүүл, аюулгүй мах хэрэглэх боломжийг бид олгож байна. <img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/2h3r67f4m1b-124.jpeg"> -Баярлалаа. Та бүхний зорьсон ажилд өндөр амжилтыг хүсье. П.Нарандэлгэр&nbsp;

“Малын худалдааны цахим зах” төслийн давуу тал, хөрөнгө оруулалтын үр өгөөжийн тухай

Н.Баасанхүү: Монголчууддаа эрүүл, аюулгүй мах хэрэглэх боломжийг бид олгож байна

Монгол улс 1990-ээд оноос зах зээлийн нийгэмд шилжсэнээр малчид малаа хувьчилж хувийн өмч болгосон. Мал аж ахуйн салбарыг зохицуулж ирсэн нийгэм, эдийн засгийн тогтолцоо өөрчлөгдсөний улмаас малчид илүү ашиг олох зорилгоор малын тоо толгойг нэмэгдүүлж байна. Үүний улмаас сүргийн зохистой бүтэц алдагдаж, бэлчээр хомсдож, бэлчээрийн даац хэтрэх, цаашлаад байгаль орчинд томоохон хохирол учруулж, малын гаралтай түүхий эдийн эргэлт зогсонги байдал орж, малчид нийгэм эдийн засгийн болон бусад хүчин зүйлсээс үүдэн хөдөө орон нутгаас төв суурин газар луу нүүдэллэх болсон юм. Сум орон нутагт малчдын залгамж халаа алдагдаж, хөдөө орон нутагт малчид цөөрснөөр мал аж ахуйн салбарын хөгжил удааширч байна. Эсрэгээрээ хот суурин газарт хүн амын талаас илүү хувь нь амьдран суух болсноор хот төлөвлөлтийн бодлого, эдийн засгийн тэнцвэртэй байдал, зах зээлийн өрсөлдөөнт нийгмийн тогтолцоо алдагдаж, улсын хөгжилд томоохон асуудлууд бий болж байна. Монгол улсын ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилсан "Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал" үндэсний хөдөлгөөн, Монгол улсын засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хүрээнд “Хөдөөгийн сэргэлт” чуулганаас гаргасан зөвлөмж, “Төвлөрлийг сааруулах талаар төрөөс баримтлах бодлого”-д нийцсэн эдийн засгийн болон нийгмийн тулгамдаад буй олон асуудлуудыг шийдвэрлэх гарцуудын нэг нь энэхүү онлайн “Малын худалдааны зах” юм. Учир нь хүн бүрт вэб болон мобайл аппликейшний тусламжтайгаар мал аж ахуй эрхлэх боломжийг тэгш хүртээмжтэй олгох замаар мал аж ахуйн салбарын эдийн засгийн эргэлтийг бий болгоно. Мөн өнөөдөр малчдад тулгамдаад буй бэлчээрийн хомсдол, талхагдал зэргийг зөв зохистой аргаар ашиглаж, нөхөн сэргээж, эцэг өвгөдөөс өвлүүлж үлдээсэн нүүдлийн мал аж ахуйн соёл, уламжлалыг орчин үеийн дэвшилтэт технологийн тусламжтайгаар ашиг шимийг нь хүртэх боломжийг олгож байгаа юм. Тус зах нь Монголын бэлчээр ашиглагчдын нэгдсэн холбоо ТББ-ын үндсэн өгөгдлийн сангуудтай шууд холбогдон ажиллах бөгөөд эхний удаад 200 гаруй хариуцлагатай малчдын 30,000 хонийг зарахаар зорьж байна. Төслийг малын эмч, мал зүйч, хоршоо, нэгдсэн холбоод, даатгал, түүхий эд боловсруулагчид болон үндэсний үйлдвэрүүдтэй хамтран хэрэгжүүлнэ. Цаашид&nbsp;улсын хэмжээнд нийт мал сүргийн 20 хувийг бэлчээрт байхад нь зах зээлийн үнэлгээгээр эргэлтэнд оруулах замаар &nbsp;мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг зөв зохистой, үр ашигтай эрхлэн явуулахад үйл ажиллагаагаа чиглүүлэх юм. Малчдын эзэмшилд байдаг мал сүрэгт хөрөнгө оруулалт хийж, арилжааны платформ хөгжүүлэх замаар 2.4 их наяд төгрөгийн санхүүжилт бий болгож, түүгээрээ 7 их наяд орчим төгрөгийн үнэ цэнэ бүхий малын гаралтай түүхий эдийг бий болгож, мал аж ахуйн салбарын эдийн засгийн эргэлтийг боломжит дээд хэмжээнд хүртэл нэмэгдүүлэхээр зорьж байна. Дэлхийн хаанаас ч эх орондоо мал маллаж, малынхаа өгөөжийг хүртэх боломжтой тус захын оролцогч тал бүр өөрсдийн үйл ажиллагааны ашгийг хүртэнэ. Малын худалдааны цахим захаас хонь худалдан авсан хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг жил бүр 15-22 хувиар хүртэх бөгөөд гэрээний хугацаанаас өмнө малаа худалдан борлуулах, өвлүүлэх боломжийг олгоно. Малын худалдааны зах дах боломжууд нь мал аж ахуй эрхлэж, ашиг шим хүртэхээр хязгаарлагдахгүй бөгөөд мал аж ахуйн холбогдол бүхий бараа, холбогдол бүхий бараа материал, мал болон түүхий эдийг онлайнаар худалдах,&nbsp;худалдан авах талбар болох юм. Албан ёсоор итгэмжлэгдсэн малын эмч, мал зүйч, тэжээл, эм, тариа, хэрэгсэл нийлүүлэгчид, зөвлөх баг хяналт тавьж, зохистой маллагаа, ашиг шим хүртэх зөвлөмж өгснөөр эко системийн нөхөн сэргэх үйл явцыг дэмжинэ. Малчдын байгууллагыг шууд дэмжих энэхүү хөрөнгө оруулалт нь хариуцлагатай мал аж ахуйг дэмжих, бэлчээрийн унаган төрхийг сэргээхэд хувь нэмрээ оруулах энэхүү төсөл нь Монгол даатгал болон Үндэсний давхар даатгалаар даатгагдсан. Хөрөнгө оруулагч худалдан авсан малдаа зориулан мал эмнэлэг болон мал үржлийн тодорхой үйлчилгээнүүд авснаар ашиг шим хүртэх өгөөжийн хувиа өсгөх боломжтой юм. Тодруулбал, худалдан авсан хонин сүргийн 15 хувьтай тэнцэх хэмжээний өгөөжийг жил бүр авна. Худалдан авсан малыг тань маллаж буй малчин өвс тэжээл бэлдэх, тарилга туулганд малаа оруулах, ноос, ноолуур бэлтгэх зэрэг мал аж ахуй эрхлэхэд шаардлагатай бүхий л үйл ажиллагааг “Малын худалдааны зах” платформын оролцогч талууд өөрсдийн үүрэг хариуцлагын хүрээнд зохион байгуулах боломжоор ханган ажиллана.&nbsp;Мал нийлүүлэх малчид нь улсын хэмжээнд ажил хөдөлмөрөөрөө тэргүүлсэн Бэлчээр ашиглагчдын холбоо болон хоршооны гишүүд байх ба тэд соргог бэлчээр, малын эрүүл мэнд, үржил, сүргийн бүтэц, түүхий эдийн бэлтгэлд онцгой анхаарал хандуулдаг юм. Малчдад хөрөнгө оруулснаар мал, мах болон малын гаралтай түүхий эдийн үнэ цэнэ жил бүр өсөн нэмэгдэж, хөдөө орон нутаг зохистой мал аж ахуй, махны кластер хөгжлийг дэмжиж, дунджаас дээш түвшний цалинтай ажлын байрууд нэмэгдэнэ. Малын гаралтай түүхий эдийг олон улсын стандартын дагуу бэлтгэж, баталгаат агуулахаар дамжуулан боловсруулах болон эцсийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчдэд зах зээлийн үнээр нийлүүлнэ.

Хүн бүр гар утаснаасаа мал аж ахуй эрхлэх, ашиг шимийг хүртэх боломжийг энэхүү цахим худалдааны зах олгоно

Монгол Улс нийт мал сүргийнхээ ашиг шимийг бүрэн хүртэх боломжтой

Гэрийн хонь (Ovis aries) нь ноос, мах, сүү, арьс ширний зориулалтаар тэжээгддэг маш өргөн тархсан бог мал юм. Энэ зүйл нь янз бүрийн орчинд өөр өөр зориулалтаар үйлчлэхээр зохицсон олон тооны үүлдэр болгон хөгжүүлсэн. Эдгээр нь хойд Европын хүйтэн, чийглэг өндөрлөг газраас Африк, Ази, Австралийн хуурайшилттай бүс нутгийг хамардаг. Хонь бол голчлон бэлчээрлэдэг, газар тариалан эрхэлдэг мал юм. Тэд дэлхий даяар өргөн хүрээний үйлдвэрлэлийн системд хүмүүждэг бөгөөд энэ нь орчин үеийн нөхцөл байдал, нийгэм-эдийн засгийн нөхцөл байдлыг тусгасан байдаг.<img src="https://storage.googleapis.com/lmm_news_assets/images/mkb57bkl0nq-dc18bbbb58.jpeg"><iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/YtLO6jqp910"></iframe>

Хонь нь өндөр навчийг илүүд үздэг ямаа, буга зэрэг хайгч амьтдаас ялгаатай нь гол төлөв өвсөн тэжээлт амьтад юм. Илүү нарийхан царайтай хонь тарьдаг ...

Мэдээ мэдээлэл